ضلالت و گناه (قرآن)یکی از عوامل ضلالت که در آیات قرآن به آن اشاره شده، گناه است. ۱ - از عوامل ضلالتگناه و عمل ناپسند انسان، موجب اضلال او از سوى خدا: ۱. «فَما لَكُمْ فِي الْمُنافِقِينَ فِئَتَيْنِ وَ اللَّهُ أَرْكَسَهُمْ بِما كَسَبُوا أَ تُرِيدُونَ أَنْ تَهْدُوا مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا؛چرا درباره منافقین دو دسته شدهايد؟! بعضى جنگ با آنها را ممنوع و بعضى مجاز مىدانيد. در حالىكه خداوند بخاطر اعمالشان، افكار آنها را كاملًا وارونه كرده است. آيا شما مىخواهيد كسانى را كه خداوند بر اثر اعمال زشتشان گمراه كرده، هدايت كنيد؟! در حالى كه هر كس را خداوند گمراه كند، هرگز راهى براى هدایت او نخواهى يافت.» ۲. «وَ أَمَّا ثَمُودُ فَهَدَيْناهُمْ فَاسْتَحَبُّوا الْعَمى عَلَى الْهُدى فَأَخَذَتْهُمْ صاعِقَةُ الْعَذابِ الْهُونِ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ؛امّا ثمود را هدايت كرديم، ولى آنها نابينايى و گمراهى را بر هدايت ترجيح دادند؛ به همين جهت صاعقه عذاب خواركننده بخاطر اعمالى كه انجام مىدادند آنها را فرو گرفت.» ۲ - گناه عصیانعصیان و تمرّد از فرمان خداوند و پیامبر صلیاللهعلیهوآله، عامل گمراهى مؤمنان: «... وَ مَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالًا مُبِيناً؛... و هر كس خدا و پيامبرش را نافرمانى كند، به گمراهى آشكارى گرفتار شده است!» ۳ - نافرمانی ابلیستمرّد ابلیس از فرمان خدا، عامل گمراهى او: ۱. «... فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ • لَمْ يَكُنْ مِنَ السَّاجِدِينَ قالَ ما مَنَعَكَ أَلَّا تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُكَ قالَ أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِي مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ • قالَ فَبِما أَغْوَيْتَنِي لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَكَ الْمُسْتَقِيمَ؛ ... جز ابليس كه از سجدهكنندگان نبود. (خداوند) به او فرمود: در آن هنگام كه به تو فرمان دادم، چه چيز تو را مانع شد كه سجده كنى؟! گفت: من از او بهترم؛ مرا از آتش آفريدهاى و او را از گِل! به دروغ گفت: به سبب آنكه مرا گمراه ساختى، من بر سر راه مستقيم تو، در كمين آنها مىنشينيم. سپس از پيش رو و از پشت سر، و از طرف راست و از طرف چپ آنها، به سراغشان مى روم؛ وبيشتر آنها را شكرگزار نخواهى يافت.»» ۲. «فَسَجَدَ الْمَلائِكَةُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ • إِلَّا إِبْلِيسَ أَبى أَنْ يَكُونَ مَعَ السَّاجِدِينَ • قالَ يا إِبْلِيسُ ما لَكَ أَلَّا تَكُونَ مَعَ السَّاجِدِينَ • قالَ لَمْ أَكُنْ لِأَسْجُدَ لِبَشَرٍ خَلَقْتَهُ مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ • قالَ فَاخْرُجْ مِنْها فَإِنَّكَ رَجِيمٌ • قالَ رَبِّ بِما أَغْوَيْتَنِي لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ؛پس همه فرشتگان، بىاستثنا، سجده كردند؛ جز ابليس، كه ابا كرد از اينكه با سجدهكنندگان باشد. (خداوند) فرمود: اى ابليس! چرا با سجدهكنندگان نيستى؟! گفت: من هرگز براى بشرى كه او را از گل خشكيدهاى كهاز گل بدبويى آفريدهاى، سجده نخواهم كرد. فرمود: از آن (صف فرشتگان) بيرون رو، كه تو از درگاه ما رانده شدهاى! گفت: پروردگارا! به سبب آنكه مرا گمراه ساختى، من نعمتهاى مادّى را در زمين در نظر آنها جلوه مىدهم، و به يقين همگى را گمراه خواهم ساخت» ۴ - گناه بنیاسرائیلگناه بنیاسرائیل و بىتوجّهى آنان به هشدارهاى هارون علیهالسلام، زمينه انحراف و گوسالهپرستی آنان: «قالَ فَإِنَّا قَدْ فَتَنَّا قَوْمَكَ مِنْ بَعْدِكَ وَ أَضَلَّهُمُ السَّامِرِيُ • وَ لَقَدْ قالَ لَهُمْ هارُونُ مِنْ قَبْلُ يا قَوْمِ إِنَّما فُتِنْتُمْ بِهِ وَ إِنَّ رَبَّكُمُ الرَّحْمنُ فَاتَّبِعُونِي وَ أَطِيعُوا أَمْرِي؛ فرمود: ما قوم تو را بعد از تو، آزموديم و سامرى آنها را گمراه ساخت. و پيش از آن، هارون به آنها گفته بود: اى قوم من! شما فقط به وسيله آن مورد آزمايش قرار گرفتهايد؛ و پروردگار شما خداوند رحمان است؛ پس، از من پيروى كنيد، و فرمانم را اطاعت نماييد.» در جمله «و لقد قال لهم هارون من قبل» احتمال داده شده كه هارون عليهالسلام قبل از اغواگرى سامری به بنىاسرائيل هشدار داده بود. ۵ - عناوین مرتبطعوامل ضلالت (قرآن). ۶ - پانویس۷ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۹، ص۱۳۰، برگرفته از مقاله «عوامل ضلالت (گناه)». |